Áo dài và câu chuyện cuộc đời

Tại triển lãm, câu chuyện về bà Vi Kim Ngọc, phu nhân của cố Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Văn Huyên đã được khắc hoạ một phần thông qua niềm đam mê, tình cảm mà bà dành cho trang phục truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.

Chân dung bà Vi Kim Ngọc, vợ cố bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên

Buổi lễ khai mạc có sự tham dự của Đại tá, Phó giáo sư Tiến sĩ Y khoa - Thầy thuốc nhân dân, Nguyên Phó gió đốc bệnh viện Quân y 108 - bà Nguyễn Kim Nữ Hiếu. Đây là con gái thứ ba trong gia đình của cố Bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên và bà Vi Kim Ngọc.
Triển lãm được diễn ra với thông tin kèm 78 bức ảnh (được in ra từ file ảnh gốc) cùng 5 chiếc áo dài ý nghĩa với gia đình cố Bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên.

Bà Nguyễn Kim Nữ Hiếu, con gái thứ ba của cố bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên và bà Vi Kim Ngọc

Theo bà Nữ Hiếu, cuộc đời mẹ bà gắn liền với chiếc áo dài. Bà Vi Kim Ngọc vốn là người dân tộc Tày, tuy nhiên, từ năm 13 tuổi khi theo cha xuống Hưng Yên sinh sống (cha bà là tuần phủ Hưng Yên thời điểm đó - PV), bà Kim Ngọc đã được tiếp xúc với văn hoá của người Hà Nội thông qua việc học đàn, học vẽ, văn hoá.
Chính vì thế, thời gian qua đi, vợ cố bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên đã nhanh chóng thấm nhuần và trở thành một người mang cốt cách của người Hà Nội. Điều này được xem là một bước thay đổi thú vị về văn hoá.

Cảnh cưới của bà Vi Kim Ngọc và bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên

Bà Nguyễn Kim Nữ Hiếu chia sẻ về giá trị của chiếc áo dài, tầm quan trọng của chúng với gia đình:
Vì bố là Bộ trưởng Bộ Giáo dục trong suốt 29 năm (1946-1975) nên mẹ của bà Nữ Hiếu càng có điều kiện tiếp xúc với lãnh đạo trong nước, các nước đến thăm và cả những cơ hội đi nước ngoài.
Bà Kim Ngọc luôn nghĩ phải làm sao cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam phải đẹp và được tôn trọng. Và rằng vẻ đẹp này là hình ảnh của dân tộc, chứ không phải của cá nhân. Trong hồi ức của bà Nữ Hiếu vẫn còn hiện rõ hình ảnh: “Mẹ tôi trau chuốt nhưng rất giản dị. Mặc cái gì cũng luôn phải hợp hoàn cảnh”.

Bà Nữ Hiếu nhìn ngắm lại hình ảnh của gia đình trong triển lãm

Bà Vi Kim Ngọc mặc áo dài hoa

Bà Nguyễn Kim Nữ Hiếu: Mẹ thường dạy chúng tôi về lối sống sao cho trung thực, tình cảm, không biết nói khéo, không tô son vẽ phấn, công việc thì phải làm đến cùng, có trách nhiệm. Bà luôn dạy sống phải biết hoà mình, chia sẻ, không mang tính cá nhân. Quan trọng nhất, cái đức phải là cơ bản của cuộc đời con người.

Nói về những chiếc áo dài, trang phục được xem là hồn phách, cốt cách của bà Vi Kim Ngọc, cô con gái kể rõ: “Mẹ tôi rất quý áo dài, sưu tập từ những năm 30. Khi kháng chiến chống Pháp nổ ra, rời khỏi Hà Nội, mẹ tôi vẫn mang theo áo dài. Thời điểm sống ở Việt Bắc, kháng chiến, địa hình rừng núi nên mang theo áo dài nhưng không có nhiều cơ hội mặc. Tôi còn nhớ rằng cứ mỗi dịp Tết, nếu như người dân tộc mặc trang phục đặc trưng thì mẹ và chúng tôi lại mặc áo dài. Đám cưới em ruột của mẹ (khoảng năm 1950) tại Việt Bắc thì gia đình chúng tôi cũng lại mang áo dài ra mặc”.
Những hồi ức trong khoảng thời gian khó khăn ấy với bà Nữ Hiếu khi nhớ lại vẫn là một bức tranh đẹp, bởi những giá trị truyền thống và tình thân gia đình được trân trọng.

Bà Nguyễn Kim Nữ Hiếu và chiếc áo dài cưới do mẹ đích thân chuẩn bị

Mẹ đam mê áo dài, vì thế loại trang phục này cũng sớm đi vào cuộc sống của 3 chị em gái. Nhớ lại kỳ niệm lần đầu được khoác lên chiếc áo dài, bà Nữ Hiếu vẫn còn tự hào: “Năm bố tôi cùng Bác Hồ và Thủ tước Phạm Văn Đồng đi hội nghị Fontainebleau để ký hiệp ước thì mẹ lại cho 3 chị em gái mặc 3 áo dài bông. Đó là màu của mận chín. Mẹ tôi luôn có ý thức rất rõ về hình ảnh, truyền thống của người phụ nữ Việt Nam”.

Bà Nguyễn Kim Nữ Hiếu (giữa, nhỏ nhất) và 2 chị gái được mặc áo dài màu mận vào năm 1946

"Khi hoà bình lặp lại, mẹ tôi mang áo dài trở lại với thủ đô và treo trong tủ quần áo rất trang trọng. Đến khi kháng chiến chống Mỹ, bà lại xếp gọn áo dài vào tủ, để khi sơ tán sẽ dễ dàng mang theo”, bà Nữ Hiếu nhớ lại và xúc động.
Chiếc áo dài vận cả vào ngày cưới của 4 chị em bà Nữ Hiếu. Bà rất tiếc do người chị thứ hai đang ở Nepal nên không thể lấy được chiếc áo dài để mang đến triển lãm cùng. Ba chị em gái của bà Nữ Hiếu và đứa em trai đều được đích thân mẹ chuẩn bị áo dài cưới.

Áo dài cưới của người con cả trong gia đình Nguyễn Kim Nữ Hạnh

Dù câu chuyện đã xảy ra cách nay non nửa thế kỷ nhưng bà Nữ Hiếu vẫn còn nhớ rõ: “Chị cả của tôi được may chiếc áo dài kép (2 lớp). Tôi được may 2 áo dài: một áo gấm do bố mua vải từ Trung Quốc về, một chiếc nữa có in hoa hồng. Chiếc áo thứ hai được chuẩn bị cho ngày nhị hỉ. Tuy nhiên, đám cưới tôi rơi vào năm 1971, chiến tranh lại lụt lội rất lớn. Bố mới nói tôi rằng trong hoàn cảnh đó nên gương mẫu không tổ chức tiệc cưới nữa. Cuối cùng, tôi chỉ mặc áo dài gấm trong tiệc ra mắt họ hàng. Tôi vẫn tiếc vì không có điều kiện mặc chiếc áo thứ hai. Còn với cậu em trai, mẹ cũng chuẩn bị cho con dâu 2 áo dài”.

Một trong 2 chiếc áo dài bà Vi Kim Ngọc chuẩn bị cho con dâu

Tình yêu áo dài đến bây giờ vẫn được lưu truyền các thế hệ trong gia đình của cố Bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên. Trong mắt các con, bà Vi Kim Ngọc không chỉ là một người phụ nữ đẹp mà rất giỏi giang và tài năng, khi cần bà có thể là hậu phương cho chồng, cho con, nhưng khi có cơ hội bà đều cố gắng ra ngoài làm việc để minh chứng cho năng lực của một người phụ nữ tân thời.
Đứng trước dòng chảy của thời trang, khi áo dài ngày một được cách tân hiện đại, bà Nữ Hiếu chia sẻ: “Mỗi thời một khác, nên việc cách tân áo dài là không xấu, nhưng đừng làm quá đáng mà thôi. Làm gì thì làm nhưng phải giữ được hồn áo dài”.
Thuỵ Khuê

http://phunuonline.com.vn/van-hoa-giai-tri/ao-dai-va-cau-chuyen-cuoc-doi-116578/